Valtellina Wine Trail – Nebbiolo delle Alpi
Valtellina in Lombardije is een lange vallei in de Alpen die loopt van Chiavenna tot Bormio. Het klinkt als een artikel over wintersport, maar dat er in dit gebied topwijnen van de Nebbiolo druif worden geproduceerd is niet iedereen bekend. Wij namen deel aan de Valtellina WineTrail begin november en verbleven in Sondrio, de hoofdzetel van Valtellina. De periode dat wij er zouden verblijven was een periode van rampspoed in Italië met veel regen en overstromingen. Dit werd ook voorspeld voor onze 3 dagen, maar ons zat het mee en de druppels werden ons bespaard, althans die uit de lucht!
Sassella terassen
Het eerste dat opvalt als we de gordijnen van onze hotelkamer opzij schuiven, zijn de prachtige terrassen waarop de wijngaarden tegenaan zijn geplant, gehuld in mistslierten. Lekker mystiek! We lopen een klein stukje door deze prachtige wijngaarden van Sassella, een van de 5 sub-zones van Valtellina. De andere sub-zones met klinkende namen zijn Maroggia, Grumello, Inferno en Valgella. Deze namen kun je ook terugzien op de etiketten van de Valtellina Superiore wijnen, indien de druiven uitsluitend uit die subzone komt.
In Valtellina hebben ze 2 DOCG labels, Valtellina Superiore en Sforsato. Beiden worden gemaakt van de Nebbiolo druif (lokale naam: Chiavennasca druif) en deze dient er voor minimaal 90% in te zitten. 10% mag andere druif zijn, maar wel uit Valtellina. De meeste wijnen hebben echter gewoon 100% nebbiolo druivenIn het algemeen is een Valtellina Superiore en Sforsato 100% nebbiolo. Een andere verplichting is dat de wijn minimaal 1 jaar op eikenhout moet hebben gerijpt. De beste wijnen mogen na 36 maanden rijping de toevoeging ‘Riserva’ vermelden.
Val di Mello
Een goed glas wijn moet je verdienen en daarom trekken we eerst op uit voor een schitterende hike in het Val di Mello, een klein half uur rijden van Sondrio. Op de heenweg passeren we de subzones Sassella en Maroggia en genieten van het prachtige terrassen. De wandeltocht door de vallei is zo mogelijk nog indrukwekkender. Lokaal wordt deze vallei het kleine ‘Yosemite’ genoemd en de vergelijking gaat goed op met de indrukwekkende granietwanden. We sluiten af in een lokaal barretje met een brioche en espresso en ervaren dat de tijd hier nog echt heeft stilgestaan.
Sassi Solivi
De avond dat we aankwamen dronken we een glas wijn in een wijnbar in Sondrio. We kwamen aan de praat met lokalen en die introduceerden ons met wijn van Sassi Solivi, een heel klein wijnboertje in de Sassella subzone. Donato de wijnboer nodigt me uit en vandaag bezoek ik hem. Via kleine smalle bergpaadjes bereik ik Triasso een klein gehuchtje op 600m hoogte. Het is al donker en de sfeer is daardoor bijzonder. In de gewelfde kelders van zijn huis staan de oude houten vaten waarop zijn wijnen rijpen. Het contrast met een dag later bij Nino Negri kan niet groter zijn. Donato doet de maceratie van de druiven nog handmatig, terwijl de groten dit met grote staaltanks en circulatiepompen uitvoeren. Donato verzorgt ook nog een kleine proeverij met zijn wijn en lekkere Taleggio kaas en worst.
La Spia winebar
We zijn uitgenodigd door Emil Calimberti van La Spia. Emil werkt als wijnmaker bij het wijnhuis van Michele Rigamonti, een jonge generatie wijnboer. La Spia heeft net buiten Sondrio een prachtige wijnbar en daar worden we ontvangen voor enkele hapjes en prachtige wijnen, waaronder een witte nebbiolo. De naam La Spia komt van de La Spia hill en is sinds 1962 in bezit van de Rigamonti familie. Ze besluiten er wijnstokken met Nebbiolo aan te planten. In 2006 is pas de eerste officiële oogst met het label Valtellina Superiore Riserva DOCG. De wijngaarden van Valtellina zijn allemaal aangelegd op terrassen, zo ook die van La Spia. Er is verschil in vlakkere en zeer steile delen. Dit is machinaal niet te bewerken en alles gaat hier met de hand. In de wijngaard worden geen chemicaliën gebruikt die de bloei verstoren, maar biologisch willen ze het niet noemen. Het zijn wijnstokken van 30-35 jaar oud. Alleen dode stokken worden iedere winter vervangen, niet herplant. ‘Vin de Vieilles vignes’, zoals ze in Frankrijk zeggen. De avond bij La Spia is gezellig en we genieten van enkele topwijnen van dit wijnhuis.
Nino Negri
We gaan naar het bekendste en grootste wijnhuis uit de vallei: Nino Negri. Ze maken al wijn sinds 1897 en hun wijnen kunnen qua kwaliteit wedijveren met topwijnen, zoals Barolo en Amarone. Castell Nino Negri is gevestigd in Chiuro, aan de voet van de subzone Inferno. Inferno komt van de naam hel, enerzijds omdat de hellingen extreem steil zijn en wijnbouw erg zwaar is en anderzijds omdat de temperatuur in de zomer minstens een graag warmer is. De rondleiding wordt verzorgd door Danilo Drocco, wijnmaker van Nino Negri. Danilo was jaren werkzaam in Barolo en weet als geen ander hoe de Nebbiolo druif moet worden verbouwd. Danilo verteld ons over de geheimen van deze vallei. Wijnbouw in de Alpen verwacht je niet zo snel, zeker niet op een noordhelling met hoogtes tot 700m. De noordelijke Retische Alpen, waartegen de wijngaarden zijn aangeplant, houden slecht weer uit Zwitserland tegen. De Orobische Alpen uit zuiden doen hetzelfde met slecht weer uit het zuiden. Deze situatie is ontstaan, omdat er in de prehistorie 2 tectonische platen op elkaar zijn gestoten, de Afrikaans en de Europese. De Afrikaans brengt Vulkanische grond met zich mee en het Europese Graniet, wat een hoop mineraliteit in de wijn geeft. Vanuit het Comomeer komt er een wind die ervoor zorgt dat de trossen worden gedroogd. Hierdoor hoeft er geen chemicaliën te worden gespoten. Het klimaat is dan ook nog eens uniek met een hogere temperatuur in de vallei door de ligging tussen de 2 ketens. Bij de rondleiding door de imposante kelders krijg we een mooi inzicht in de fermentatie en rijping op vaten. We sluiten af met een proeverij, waarbij Claudio Alongi aansluit, een andere wijnmaker. Bij deze proeverij krijgen we een andere specialiteit van de vallei te proeven, de Sforsato wijn. Ook gemaakt van nebbiolo, maar de druiven worden na de pluk pakweg 3 maanden in mandjes gedroogd, net zoals de Amaro wijnen. Het resultaat is vrijwel identiek en kwalitatief hoogwaardig.
Lunch Castell Grumello
Samen met Claudio Alongi en Olivier Nitzsche gaan we naar een van de mooie restaurants van Nino Negri. Castell Grumello is een markant punt in de vallei en torent hoog boven Sondrio uit. We worden verwend met een schitterend zicht over de sub-zone Grumello en Sondrio. De lunch die volgt is geweldig. We worden verwend met lokale specialiteit Bresaolo ham en Crespelle met witte truffel. We drinken er een lekkere witte wijn bij. Een blend van 4 druiven, waaronder het inheemse Incrocio Manzoni en Chiavennasca. Claudio vertelt tijdens de lunch vrijuit over zijn liefde voor wijn en beperkt zich niet tot Valtellina. Het is te merken dat zowel hij als Olivier meer hebben gezien in de wijnwereld als alleen hun eigen vallei. De passie spat ervan af en geeft deze dag nog extra cachet.
Sondrio
Sondrio is de plek waar we verblijven, een gezellig oud stadje met een middeleeuws centrum. Het centrale punt is Piazza Garibaldi, waar ze al bezig zijn met het opbouwen van de finishlocatie voor de WineTrailrace. Wij gaan eten in de stad bij Cima 11 een klein eettentje, waar vooral de lokalen eten. We kiezen voor het lokaal bekende Pizzocheri, boekweit pasta gemaakt met Savoiekool, bittokaas, aardappeltjes en boter en knoflook. Heel er lekker en typisch eten voor in de bergen. We gaan nog wel de stad in na het avondeten, maar besluiten op tijd op de rem te trappen, want we moeten een dag later nog aan de slag..
Valtellina WineTrail
Een winetrail is bij wijnkenners eerder bekend als een toeristische route door de wijngaard. Een Winetrailrun is praktisch hetzelffde, maar de uitdaging zit hem in het hardlopen en de moeilijke passages in de terrassen. In Valtellina is de Valtellina WineTrail toe aan de 6e editie en krijgt het ieder jaar ruim 2500 deelnemers aan de start. Deze vorm van wijnbeleving is gekomen vanuit trailrunning, waar men hardlopend routes loopt door bossen en bergpaadjes. Hierbij werden de wijnvelden vaak genegeerd, terwijl ze er tussenin lagen. Aangezien de pluk al is geweest, is de datum voor deze WineTrail ideaal. Beschadiging is nihil en beleving optimaal voor de hardlopers.
Wil je liever niet hardlopen, dan is er ook de kans om te starten bij de Sassella WineTrail van 11km, waarbij je mag wandelen, maar eerlijk gezegd is dat ook niet eenvoudig met de vele steile passages.
De echte uitdaging zit in de 21 en 42km, waarbij men vanuit Sondrio met de trein wordt weggebracht naar Chiuro en Tirano, de startpunten van de beide afstanden. De route geeft erg veel afwisseling, zoals passages door wijnkelders, mooie bospaden, wijngaarden en oude pittoreske wijndorpjes. Tel daar de geweldige sfeer van de vele toeschouwers bij op en je hebt een topbeleving.
Piazza Garibaldi
Vanaf dit tijdstip druppelen de deelnemers binnen op Piazza Garibaldi in Sondrio. Wat een feest op dit plein en wat was de route adembenemend. De organisatie heeft voor iedere deelnemer diner geregeld en er is ter afsluiting een groot wijnfeest voor iedereen. De sfeer is geweldig. Jammer dat we morgenvroeg weer vertrekken..In 2019 komen we zeker terug.
Tekst en bron: Patrick Franken, Valdivini.nl.
Trackbacks/Pingbacks